Governance in de zorg: wat betekent het voor u als zorgondernemer?

In de Governancecode Zorg 2022 wordt governance gedefinieerd als: “het geheel van regels, praktijken en processen waarmee een zorgorganisatie wordt bestuurd en gecontroleerd”.

Doel van governance in de zorg is het waarborgen van goede zorg, maatschappelijke verantwoordelijkheid en transparantie. Het bestuur en de raad van toezicht bepalen de inrichting van de governance van een organisatie en zijn er verantwoordelijk voor dat de governance conform de code wordt uitgevoerd.

In principe kan je spreken van een driehoek in de governance, namelijk:

• Bestuur;
• Toezicht;
• Medezeggenschap.

In die driehoek is het bestuur verantwoordelijk voor de beleidsvoering en de dagelijkse leiding van de organisatie. De raad van toezicht is verantwoordelijk voor het houden van toezicht op het uitvoeren van het beleid door het bestuur en de algemene gang van zaken van de organisatie. De leden van de raad van toezicht moeten ten opzichte van elkaar onafhankelijk en kritisch kunnen opereren. Tenslotte hebben degene die medezeggenschap hebben de bevoegdheid om invloed uit te oefenen op de besluitvorming van de zorgorganisatie. Dit is van groot belang voor onder andere  koersbepaling van de organisatie. De raad van bestuur is verantwoordelijk voor de inrichting van de medezeggenschap van de organisatie rekening houdend met de daarvoor geldende wet- en regelgeving.

Het is belangrijk dat leden van de raad van toezicht geen bestuursfunctie vervullen of taken van een bestuurder uitvoeren. Binnen de organisatie moet een schriftelijk vastgestelde regeling zijn hoe te handelen wanneer er conflicten ontstaan tussen  het bestuur en de raad van toezicht. Daarin moet onder andere worden vastgelegd wat er moet gebeuren wanneer het bestuur en de raad van toezicht er gezamenlijk niet uitkomen.

In de statuten kan worden vastgelegd welke besluiten van het bestuur zijn onderworpen aan de voorafgaande goedkeuring van de raad van toezicht. Een aantal besluiten dienen sowieso te worden onderworpen aan de voorafgaande goedkeuring van de raad van toezicht zoals bijvoorbeeld het vaststellen van de jaarrekening of de begroting en het bestuursreglement.

De zeven principes van goede governance

De Governancecode Zorg 2022 is opgebouwd uit zeven principes die belangrijk zijn voor een gezonde organisatie:

1. Goede zorg: dit is de kern van een goede zorgorganisatie: het bieden van goede zorg aan cliënten staat centraal.
2. Waarden en normen: Door het bestuur en de raad van toezicht worden waarden gehanteerd als integriteit, betrouwbaarheid en aanspreekbaarheid, passend bij hun maatschappelijke rol.
3. Invloed van belanghebbenden: De zorgorganisatie stelt cliënten, medewerkers en professionals, bijvoorbeeld door middel van een ondernemingsraad of cliëntenraad in de gelegenheid om invloed uit te oefenen op beleid en besluitvorming
4. Duidelijke inrichting governance: er moet een heldere scheiding en rolverdeling zijn tussen het bestuur en de raad van toezicht
5. Goed bestuur: het bestuur legt verantwoording af aan de raad van toezicht
6. Verantwoord toezicht: de raad van toezicht houdt toezicht op de maatschappelijke doelstelling en houdt toezicht op het beleid en de besturing.
7. Continue ontwikkeling van professionaliteit en deskundigheid: Bestuur en toezicht investeren continu in hun professionaliteit en deskundigheid.

Welke zorgaanbieders moeten een jaarverantwoording zorg indienen?

Zorgaanbieders die onder de Wet toetreding zorgaanbieders (Wtza) vallen moeten een jaarverantwoording zorg indienen en publiceren.

Dit is verplicht voor zorgaanbieder die:

• onder de Wtza vallen; én
• een toelating hebben of een meldplicht op grond van de Wtza hebben; én
• in het voorafgaande jaar meer dan € 125.000 aan zorg hebben gedeclareerd of ontvangen uit publieke middelen (zoals Zvw, Wmo, WLZ, etc.); of
• als zorginstelling vergunning plichtig zijn (bijv. meer dan 10 zorgverleners in dienst).

Wie zijn vrijgesteld van deze plicht?

• zorgaanbieders die onder de grens van € 125.000 aan publieke zorginkomsten blijven;
• ZZP’ers die geen personeel in dienst hebben en geen vergunningsplicht hebben;
• zorgaanbieders die geen inkomsten hebben uit publieke middelen;
• zorgaanbieders die van het CIBG of het ministerie een formele vrijstelling hebben gekregen (komt nauwelijks voor).

Beloning bestuurders en toezichthouders: waar moet u rekening mee houden?

De beloning van bestuurders en toezichthouders in de zorg is wettelijk begrensd door middel van de Wet Normering Topinkomens (WNT). De algemene WNT-norm voor bestuurders is vastgesteld op € 233.000 bruto per jaar. In de zorg gelden echter specifieke sectorale normen die in de meeste gevallen lager liggen dan de algemene norm.

Dit is afhankelijk van:

• de soort zorgorganisatie;
• het aantal medewerkers, omzet, balans;
• de functie van de betreffende bestuurder.

In de WNT-sectorale indeling kan je opzoeken welk exact bedrag op de betreffende bestuurder van toepassing is.

Voor toezichthouders geldt dat hun beloning ook is genormeerd in de WNT. Zij ontvangen als vergoeding voor inzet en vergaderingen per jaar:

• als voorzitter van de Raad van Toezicht ± € 20.000 – € 25.000;
• als lid van de Raad van Toezicht ± € 12.000 – € 18.000.

De inkomens van bestuurders en toezichthouders moeten door de zorginstelling openbaar worden gemaakt in de jaarverantwoording zorg. Door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en het CIBG wordt toezicht gehouden op overtredingen van de WNT. Een eventuele overschrijding wordt teruggevorderd of de betreffende persoon wordt gekort.

Voorkom belangenverstrengeling

Wat belangrijk is om te weten is dat er binnen het bestuur/raad van toezicht geen belangenverstrengeling mag plaatsvinden. Toezichthouders moeten onafhankelijk kunnen opereren naast het bestuur. Daarom mogen toezichthouders geen familieband hebben met bestuurders tot in de tweede graad. Dit is onder meer opgenomen in de Governance Code Zorg 2022 en de WNT.

De cliëntenraad daarentegen mag wel vertegenwoordigd worden door familieleden van de cliënt. Zolang zij maar handelen in het algemene belang van alle cliënten en niet alleen in het belang van hun eigen familielid en onafhankelijk functioneren.

Ons advies aan u als zorgondernemer

Goede governance is de basis voor een betrouwbare, transparante en maatschappelijk verantwoorde zorgorganisatie. Het zorgt ervoor dat u als zorgondernemer uw organisatie goed leidt, uw cliënten centraal staan en alles volgens de regels verloopt.

Wilt u meer weten of bent u op zoek naar advies op maat? Ik help u graag verder!

Janine Hendriksen,
juridisch adviseur
Ook bereikbaar via 0343-415940