Het nieuwe financieringsstelsel

Het nieuwe financieringsstelsel kinderopvang

“De eerste contouren worden zichtbaar”

Brief over de plannen voor het nieuwe financieringsstelsel

In het regeerprogramma heeft het kabinet het voornemen opgenomen om kinderopvang vanaf 2027 bijna gratis te maken en om het financieringsstelsel te vereenvoudigen. Er moet een vorm van directe financiering komen. Op 11 november 2024 stuurde de staatssecretaris voor Participatie en Integratie, Jurgen Nobel, een brief met bijlage naar de kamer over de plannen voor het nieuwe financieringsstelsel kinderopvang. In de brief geeft de staatssecretaris een eerste beeld van hoe het stelsel er concreet uit komt te zien. De staatssecretaris gaat hierover in debat met de kamer. Dit kan nog leiden tot nieuwe inzichten en aanpassingen in het stelselontwerp. Het wetsvoorstel wordt in 2025 opgesteld en voor internetconsultatie opengesteld.

Hoe ziet het stelsel er uit?

Een aantal concrete kenmerken van het nieuwe stelsel voor de kinderopvang wordt in de brief duidelijk:

• Er komt een vorm van directe financiering. Dat is geen verrassing. De kinderopvangtoeslag verandert in een ‘vergoeding kinderopvang (VKO)’ die door de Dienst Toeslagen direct aan de kinderopvangorganisatie wordt uitbetaald. De vergoeding is inkomensonafhankelijk en bedraagt 96% van de maximum uurprijs.
• De kinderopvangorganisatie (KOO) brengt de 4% ouderbijdrage in rekening bij de ouders. Ook een eventueel bedrag boven de maximum uurprijs wordt bij de ouders in rekening gebracht.
• De KOO vraagt, na ondertekening van de plaatsingsovereenkomst en instemming van de ouders, de VKO aan bij de Dienst Toeslagen. De ouder verklaart met de instemming expliciet dat deze op dat moment voldoet aan de voorwaarden, waarvan het voldoen aan de arbeidseis de belangrijkste is. Na positief besluit maakt de Dienst Toeslagen de VKO, in de maand voorafgaand aan de maand van opvang, direct over aan de KOO.

Het stelsel wordt hierdoor eenvoudiger en risico’s verplaatsen zich van de ouders naar de kinderopvangorganisaties. Doordat de vergoeding inkomensonafhankelijk is hebben inkomenswijzigingen geen invloed meer op de hoogte van de vergoeding.

Hoe wordt de hoogte van de vergoeding bepaald?

De opvanggegevens kunnen uiteraard voortdurend wijzigen. Bijvoorbeeld door een wijziging in het aantal afgenomen uren, wijzigingen in tarieven en door extra afgenomen uren. Daarom moet er een vorm van gegevensuitwisseling gaan plaatsvinden tussen de KOO en de Dienst Toeslagen. Hiervoor wordt een programma van eisen uitgewerkt. Een kinderopvangorganisatie moet aan die eisen voldoen om als organisatie in het nieuwe stelsel te mogen participeren.

De vergoeding wordt per maand vooraf betaald. Dit betekent dat kinderopvangorganisaties achteraf meer/minder-uren moeten doorgeven en herberekening plaatsvindt door de Dienst Toeslagen.

Hoe vindt controle plaats en hoe wordt de definitieve hoogte van de VKO vastgesteld?

Een initiële controle vindt plaats door Dienst Toeslagen op het moment van aanvraag van de VKO. Een belangrijk element is het vaststellen dat aan de arbeidseis wordt voldaan. Deze toets wordt vervolgens iedere drie maanden herhaald (driemaandelijkse toets). De Dienst Toeslagen maakt hierbij zo veel als mogelijk gebruik van overheidsbronnen. Daar waar overheidsbronnen niet beschikbaar zijn wordt steekproefsgewijs om informatie verzocht bij de ouders. De overheid draagt het financiële risico van een achteraf onterechte toekenning van vergoeding kinderopvang als gevolg van het niet voldoen aan de arbeidseis. Er wordt in dit geval dus niet teruggevorderd.

Nieuwe vragen over het financieringsstelsel kinderopvang

De brief geeft antwoord op een aantal vragen over het nieuwe stelsel. Tegelijkertijd roept de brief weer veel nieuwe vragen op.

• Er komt meer verantwoordelijkheid en meer risico bij de KOO’s te liggen. De sector is zeer divers. Er zijn grote aanbieders met een professionele bedrijfsvoering en een omvangrijk stafbureau, maar er zijn ook kleine, zelfstandige ondernemers die grotendeels op zichzelf zijn aangewezen. Zijn kleinere organisaties in staat deze verantwoordelijkheid en de risico’s te dragen?
• Een eenduidige en efficiënte gegevensuitwisseling tussen KOO’s en Dienst Toeslagen is essentieel. Is Dienst Toeslagen in staat om hier tijdig een goedwerkend systeem voor op te tuigen? En zijn software aanbieders in staat om hun software hier tijdig op aan te passen? Wanneer dit niet lukt is er een groot risico op enorme administratieve lasten bij KOO’s;
• Wat voor effect heeft de bijna gratis kinderopvang op de prijs? Met name voor de minst verdienende ouders, die financieel niet profiteren van 96% vergoeding omdat zij deze al kregen, is dit een prangende vraag. Het is niet ondenkbaar dat een hogere vergoeding, een afnemende financiële prikkel bij de ouders en een toename van de vraag leidt tot een stijging van de prijs. Dat roept de vraag op of er een vorm van prijsregulering nodig is.
• Hoe wordt de directe financiering juridisch gezien aangemerkt? De staatssecretaris geeft in de bijlage bij de brief aan dat de VKO een ‘publiekrechtelijke voorziening’ is. Is hier sprake van overheidssubsidie? Of is feitelijk sprake van een inkooprelatie tussen KOO en de overheid. Welke gevolgen heeft dit voor de toepassing van wet- en regelgeving? Zouden bijvoorbeeld onbedoeld de aanbestedingswet (van toepassing voor publiekrechtelijke instellingen) of de Wet Normering Topinkomens (van toepassing voor grotendeels gesubsidieerde instellingen) van toepassing kunnen worden?

Kortom, veel antwoorden, maar ook veel nieuwe vragen.

Rol voor ons als accountant voor kinderopvangorganisaties

Als we het toch over nieuwe vragen hebben, ook over de rol van de accountant in het nieuwe stelsel blijft veel onduidelijk. In het huidige stelsel is bijvoorbeeld een POBR1 assurance rapport van de accountant nodig voor KOO’s die de kinderopvangtoeslag direct ontvangen. Hebben straks alle KOO’s een dergelijk assurance rapport nodig om aan te tonen dat zij aan het programma van eisen voor de VKO voldoen?

De staatssecretaris spreekt in de brief ook over controles achteraf binnen het nieuwe stelsel, bijvoorbeeld op de verrekening van de door de KOO ontvangen VKO op de facturen aan de ouders. Gaat de Dienst Toeslagen deze controles zelf uitvoeren? Of krijgt de accountant hierin een rol? Als accountant voor de kinderopvang zijn wij hier uiteraard zeer benieuwd naar.

Contact

Eén ding is in ieder geval duidelijk, er gaat veel veranderen! Wij blijven de ontwikkelingen uiteraard voor u volgen en gaan graag met u in gesprek over de gevolgen van het nieuwe stelsel voor uw organisatie. Neem gerust contact met ons op.